Cemal ÇINAR (Araştırmacı-yazar)
Köşe Yazarı
Cemal ÇINAR (Araştırmacı-yazar)
 

İslamda İnsan Onuru (Değer vermeden, değerli olamazsın)

İslamda İnsan Onuru  İslam düşüncesinde insan onurunu vahye muhataplıktan (Alak/1) alır. Modern dünya ilk olarak insan değer ve onurunu ikinci dünya savaşından sonra göndemine aldı. Her hususta olduğu gibi onurda da aşırı ifrat ve tefrite gidilebilir. Bunun için ortak bir üst kontrol mekanizması şarttır. Bu anlamda islam düşünce sistemi ilahi kontrol altındadır. Vahiy ve risalet oto kontrolünde insan onuru sınırlamış, (isra/70) yaratılışta “ahseni takvim” ( Tin/4) yaratılmıştır, hırsına yenilen ise, (Tin/5) en kötü düşüşü mümkündür. Modern dünyanın en büyük hendikapı, her an hırsına yenilmesi mümkün olan insanın kontrolünü de insana verilmesidir. Çünkü onurun kontrolden çıktığı yerde önce gurur, sonra kibir, arkasından cebir ve son halkası zulüm olur. Modern dünyanın bugün en büyük ayıbı ve açığının bu olduğu kanaatindeyim. Bir varlığın kontrolünü onun eline vermek, eşyanın tabiatına aykırıdır. İnsan onuru mefhum bakımından iki kısma ayrılır; Birnci manada, kişinin kendine duyduğu özgün bir saygı ve izzeti nefs anlamındadır. İkinci anlamda ise, bir insana başkaları tarafından gösterdiği saygının, kişisel değere, gurur ve şerefe dayanan karşıdakine değer vermektir. Aslında mefhum manası olarak her yönüyle onur, insanın duyan, tefekkür eden ve özgür düşünen bir varlık olarak taşıdığı değeri, haysiyet ve üstün itibarı ifade eder. İnsan onurunu iyi anlamak için insanın varlıklar arasındaki konumu ve aldıkları pozisyonun yaratılışla olan alakasını bilmemiz gerekir. İslam düşünce sisteminde varlıklar genel anlamıyla dört kısma ayrılırlar; 1-Akıl ve hikmet yönü olup, şehevi ve tabi’i kuvveti olmayan, Melekler. 2-Akıl ve hikmet yönü olmayıp, şehevi ve tabi’i bulunan hayvanlar. 3-Akıl ve hikmet yönü de, şehevi ve tabi’i yönü de bulunmayan bitkiler ve diğer cansız varlıklardır. 4-Akıl ve hikmat yönü de, şehevi ve tabi’i yönü de bulunan insan ve cinlerdir. Bu manada insan, hayvanlar, bitkiler ve meleklerden(Bakara/34) de üstün vasıfta yaratılmışlardır. Hayatın pratiğinde, insanın akıl ve hikmet yönü şehvet ve tabbiyyetine galip gelirse Meleklerden üstün, tersi hayvanlardan daha aşağıya düşer(Tin/5) Çünkü yüce Allah her şeyi insan için(casiye/13) insanı da kendisine kulluk için(Zariyat/56) yaratmıştır. Bu silsileyi bozan onur meziyetinden mahrum kalır. İnsanın onur kaynakları; Aile, akraba ve komşulara karşı Yüce Yaratanın belirlediği sınırlar içinde hareket etmekle ancak mümkündür. Çünkü Yüce Allah yeri, gögü ve içindekilerle beraber yaratıp buna bir “veveda’al mizan ella tatgav filmizan” ölçü koydu. Sakın o ölçüyü bozmayın! der. Ailede Anne, baba ve çucuklar. Ailede reislik ve fazilet esastır. Reislik babaya ait olup, ailenin onurunu tümden muhafaza etme yükümlülüğü babanın sırtında ağır yüktür. Fazilette anne öndedir. Kur’an’ı kerimde reislik ile ilgili, yani babanın hakkının önde olduğu yerde babayı öncelemek manasına gelen “ebeveyn” annenin hakkının önde olduğu yerde anneyi öncelemek manasına gelen “valideyn” şeklinde zikreder. Anne baba çocuklarını severek, çocuklar da anne babaya saygı ve hürmet ederek aile onurunu korurlar. Akrabalar, yakın akraba ve uzak akraba olmak üzere ikiye ayrılır. yakın akraba insan öldüğünde varis olanlardır. uzak akraba ise birbirini sevmekle tüm ailenin onurunu korurlar. Müşriklere hitap ederek akraba sevgisinin bu uzak halinde oluşturmasını(şura/23) emreder. Komşular da genel itibariyle üçe ayrılır; 1-  Hakka sahip olan komşular. Müslümanlık, akrabalık ve komşuluk.  2-  Hakka sahip olan komşular. Müslümanlık ve komşuluk. 3-  Hakka sahip komşular. İşte bir toplumun onurunun koruna bilmesi için en asgari insan ilişkilerinin değerler sistemini muhafaza edilmesi gerekir. Buna da “zarureti hamse” korunması gereken beş temel esaslarıdır. Bu bütün insanların malı, canı, aklı, namusu ve inancı dokunulmaz olup bunların kaldırılmasıiçin zor kullanılamaz. İşte en onurlu insan kendi onuruyla beraber karşıdakinin de temel değerler içinde olan onurunu muhafaza etmekle yükümlüdür.
Ekleme Tarihi: 06 Kasım 2023 - Pazartesi

İslamda İnsan Onuru (Değer vermeden, değerli olamazsın)

İslamda İnsan Onuru 

İslam düşüncesinde insan onurunu vahye muhataplıktan (Alak/1) alır. Modern dünya ilk olarak insan değer ve onurunu ikinci dünya savaşından sonra göndemine aldı.

Her hususta olduğu gibi onurda da aşırı ifrat ve tefrite gidilebilir. Bunun için ortak bir üst kontrol mekanizması şarttır. Bu anlamda islam düşünce sistemi ilahi kontrol altındadır. Vahiy ve risalet oto kontrolünde insan onuru sınırlamış, (isra/70) yaratılışta “ahseni takvim” ( Tin/4) yaratılmıştır, hırsına yenilen ise, (Tin/5) en kötü düşüşü mümkündür.

Modern dünyanın en büyük hendikapı, her an hırsına yenilmesi mümkün olan insanın kontrolünü de insana verilmesidir. Çünkü onurun kontrolden çıktığı yerde önce gurur, sonra kibir, arkasından cebir ve son halkası zulüm olur. Modern dünyanın bugün en büyük ayıbı ve açığının bu olduğu kanaatindeyim. Bir varlığın kontrolünü onun eline vermek, eşyanın tabiatına aykırıdır. İnsan onuru mefhum bakımından iki kısma ayrılır;

Birnci manada, kişinin kendine duyduğu özgün bir saygı ve izzeti nefs anlamındadır.
İkinci anlamda ise, bir insana başkaları tarafından gösterdiği saygının, kişisel değere, gurur ve şerefe dayanan karşıdakine değer vermektir.

Aslında mefhum manası olarak her yönüyle onur, insanın duyan, tefekkür eden ve özgür düşünen bir varlık olarak taşıdığı değeri, haysiyet ve üstün itibarı ifade eder.

İnsan onurunu iyi anlamak için insanın varlıklar arasındaki konumu ve aldıkları pozisyonun yaratılışla olan alakasını bilmemiz gerekir. İslam düşünce sisteminde varlıklar genel anlamıyla dört kısma ayrılırlar;

1-Akıl ve hikmet yönü olup, şehevi ve tabi’i kuvveti olmayan, Melekler.
2-Akıl ve hikmet yönü olmayıp, şehevi ve tabi’i bulunan hayvanlar.
3-Akıl ve hikmet yönü de, şehevi ve tabi’i yönü de bulunmayan bitkiler ve diğer cansız varlıklardır.
4-Akıl ve hikmat yönü de, şehevi ve tabi’i yönü de bulunan insan ve cinlerdir.

Bu manada insan, hayvanlar, bitkiler ve meleklerden(Bakara/34) de üstün vasıfta yaratılmışlardır. Hayatın pratiğinde, insanın akıl ve hikmet yönü şehvet ve tabbiyyetine galip gelirse Meleklerden üstün, tersi hayvanlardan daha aşağıya düşer(Tin/5)

Çünkü yüce Allah her şeyi insan için(casiye/13) insanı da kendisine kulluk için(Zariyat/56) yaratmıştır. Bu silsileyi bozan onur meziyetinden mahrum kalır. İnsanın onur kaynakları; Aile, akraba ve komşulara karşı Yüce Yaratanın belirlediği sınırlar içinde hareket etmekle ancak mümkündür. Çünkü Yüce Allah yeri, gögü ve içindekilerle beraber yaratıp buna bir “veveda’al mizan ella tatgav filmizan” ölçü koydu. Sakın o ölçüyü bozmayın! der.

Ailede Anne, baba ve çucuklar. Ailede reislik ve fazilet esastır. Reislik babaya ait olup, ailenin onurunu tümden muhafaza etme yükümlülüğü babanın sırtında ağır yüktür. Fazilette anne öndedir. Kur’an’ı kerimde reislik ile ilgili, yani babanın hakkının önde olduğu yerde babayı öncelemek manasına gelen “ebeveyn” annenin hakkının önde olduğu yerde anneyi öncelemek manasına gelen “valideyn” şeklinde zikreder. Anne baba çocuklarını severek, çocuklar da anne babaya saygı ve hürmet ederek aile onurunu korurlar.

Akrabalar, yakın akraba ve uzak akraba olmak üzere ikiye ayrılır. yakın akraba insan öldüğünde varis olanlardır. uzak akraba ise birbirini sevmekle tüm ailenin onurunu korurlar. Müşriklere hitap ederek akraba sevgisinin bu uzak halinde oluşturmasını(şura/23) emreder. Komşular da genel itibariyle üçe ayrılır;

1-  Hakka sahip olan komşular. Müslümanlık, akrabalık ve komşuluk. 
2-  Hakka sahip olan komşular. Müslümanlık ve komşuluk.
3-  Hakka sahip komşular.

İşte bir toplumun onurunun koruna bilmesi için en asgari insan ilişkilerinin değerler sistemini muhafaza edilmesi gerekir. Buna da “zarureti hamse” korunması gereken beş temel esaslarıdır. Bu bütün insanların malı, canı, aklı, namusu ve inancı dokunulmaz olup bunların kaldırılmasıiçin zor kullanılamaz.

İşte en onurlu insan kendi onuruyla beraber karşıdakinin de temel değerler içinde olan onurunu muhafaza etmekle yükümlüdür.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve ehaber.tv.tr sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.