VAR OL CAN AZERBAYCAN, VAR OL KADİM TÜRK IRKI Bir Gülistan'da, Bir Türkmençay'da, antlaşmalar yapılmış, Kaçarlar ile Rusya arasında, Azerbaycan toprakları ikiye bölünmüş. Güneyi İran’da kalmış, Kuzeyi Rusya’da… İsimlere bakıp aldanma, Ne Gülistan, bir gül bahçesi, Ne de Türkmençay, Yaşam kaynağımız olan su Anımsayalım, 1813 yılındaki Gülistan ve 1828 yılındaki Türkmençay antlaşmaları sonucunda Kafkaslardaki Azerbaycan topraklarının bölüşülmesi Osmanlı (Ataman) Devleti'ni doğudan savunmasız bırakmış ve ertesi yıl Rusya, Osmanlı Devleti'ne iki koldan saldırmıştır. Bir taraftan, İngiltere ve Fransa diğer taraftan Rusya arasında kalan Osmanlı Devleti imzalamak zorunda kaldığı Edirne Antlaşması ile Yunanistan’ın bağımsızlığını tanımıştır. Rusya, kuzey Azerbaycan topraklarında, Yapay bir Ermenistan devleti kurmuş. Binlerce yıllık kadim Türk toprakları Kafkaslar'da, Türkler soykırıma uğramış. Osmanlı güçten düşmüş, Uzanamamış Türk dünyasına, Azerbaycan'dan Hindistan'a kadar bırakmış, Rusya'nın, İngiltere'nin insafına ve infazına. Türkler hiçbir zaman tutsaklık kabul etmemiş, Atası Oğuz öyle öğretmemiş. Yüz yıla yakın bir süre sonra Mehmet Emin Resulzade gelmiş, "BİR KERE YÜKSELEN BAYRAK, BİR DAHA YERE İNMEZ" demiş. Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmiş, Türkiye ile Türkeli köprüsünün ortadan kaldırılmasını önlemiş. Eğitim, kültür, toplumsal, ekonomik alanda köklü yenilikler yapan Türkçü-Turancı Musavat Partisi'ni kurmuş. Daha birinci kongrede yükselir sesler, Bir ulustur Türkler.Biz Türküz. Bizi biz yapan dilimiz, geleneğimiz, edebiyatımız. Zorunlu hale getirilmiş Azerbaycan Türkçesi, Kaldırılmış okullarda Rusya Tarihi. Konulmuş yerine olması gereken dersler, Türk Coğrafyası, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi. Devlet matbaası kurulmuş, Kütüphaneler ve tiyatrolar açılmış, Ekonomide bir ulusal banka için uğraşılmış, Kadına seçme yetkisi verilmiş. Çalışılmış, Türk'ün cahillikten kurtarılmasına, Türk'ün kendini yeniden öğrenmesine. Devletin, kısa ömürlü olmuş sanma, Bak günümüzdeki kalıtına, verdiği derin anlamına. Azerbaycan’ın 28 Mayıs 1918 tarihindeki bağımsızlığı kısa bile sürmüş olsa dahi o bölgenin Türk kalmasını sağlamış ve Türk birliği ülküsünün canlı tutulmasının temel direklerinden biri olmuştur. Mehmet Emin Resulzade nezdinde diğer emeği geçen tüm kandaşlarımızı rahmet, minnet ve şükranla anıyorum. AZERBAYCAN TÜRK CUMHURİYETİ'NİN, CUMHURİYET BAYRAMININ 104. YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLUYORUM. Murat Kalyoncu (Türkolog)