Mevhibe SOLAK
Köşe Yazarı
Mevhibe SOLAK
 

GASPIRALI İSMAİL BEY KİMDİR ?

DİL DE,FİKİR DE ,İŞ DE BİRLİK..    KIRIM, Bahçesaray yakınlarında, Avcıköy’de doğdu. Annesi Fatime Sultan köklü bir mirza ailesinin kızıydı. Babası,Mustafa Alioğlu Gasprinskiy Çarlık ordusundan emekli bir teğmendi. Öğrenim hayatına mahallî Müslüman mektebinde başlayan İsmailbey, tahsilini Akmescitt'e bulunan Rus okulu Erkek Gimnazyumu’nda sürdürdü. Daha sonra Moskova’daki Harbokulu’na kaydoldu. Moskova’daki askerî tahsil yıllarında dönemin Rus fikir hayatını ve aydınlarını yakından tanımak imkânını buldu. Burada Rus aydınlarıyla tanıştı. Eserlerini inceledi.O yıllarda devam etmekte olan Girit isyanında Rum asilere karşı mücadele eden Osmanlı askerlerine katılmak için yakın arkadaşı Mustafa Mirza ile birlikte gizlice Türkiye’ye geçmeye çalışıtken, Odessa’da yakalandı ve Çarlık Rusyası’ndaki askerî talebelik kariyeri sona erdi. İsmail Gaspıralı, 1868’de Bahçesaray’a döner ve burada bulunan ünlü Zincirli Medrese’de Rusça muallimliğine başladı. Hayallerini gerçekleştirmek için incelemelerde bulunmak üzere 1872’de Kırım’dan ayrılarak, önce İstanbul'a daha sonra Viyana, Münih, Stuttgart ve Paris’e gitti. Paris’de iki yıl kaldı bu süre zarfında Rus yazarı İvan Turgenyev’e tanıştı orda çeşitli işlerde çalıştı. 1874’de hayalinde yatan Osmanlı zâbiti (askeri),olma arzusuyla İstanbul’a geldi. Ancak hayali gerçekleştiremedi yeniden. Kırım’a döndü.   1878’de Bahçesaray Belediye Başkan Yardımcısı seçildi ve ertesi yıl Belediye Başkanlığı’na getirildi ve 1884 yılına kadar bu görevde kaldı.   Hayatında edindiği tecrübelerle gönlünden geçen yabancı hakimiyeti altında yaşayan soydaş ve dindaşlarını uyandırmak, onların seslerini duyurmak için yayın hayatına başlamasını. Kızı Şefika hanım şöyle anlatıyor: Babam Bahçesaray, BelediyeReisi imiş, ama FİKRİ-ZİKRİ gazetecilik ve matbaa tesisi kurmak ve Rusya'daki Türklerin bir siyasal parti( ittifakı) çatısı altında birleştirilmesi : diğer ülkelerde yaşayan Türkler arsında Türklük bilincine sahip olanlarla sürekli temas ve dayanışmanın muhafazası ve geliştirilmesi, ve de tüm bu programı hayata geçirecek aydın kadroların yetiştitilmesi...! sloganını da gazetesinin başına koymuştu : DİL DE, FİKİR DE, İŞ DE, BİRLİK...!   Babam, Memuriyetten istifa ederek gayesini gerçekleştirmek istiyordu. Maddi durumu hiç de iyi değilmiş, hatta fena imiş, ama ideal uğrunda her ne pahsına olursa olsun bu işi başarmaya azmetmiş. Annem,Zehra Hanım bütün mü çevrelerini rehine koyarak ve birçok kıymetli eşyasını da satarak büyük yardımda bulundu, ancak para az gelmişti.Annem Zehra Hanımın, sandıklar dolu ipekli, yünlü kumaşlarıda elden çıkardı. Babam, Kırımın nüfuslu, çiftlik sahibi akrabalarınıda ziyaret ederek elindeki kıymetli eşyaları matbaa uğruna elden çıkarıyor. Gazete çıkarmak için Persburg'a izin almak için defalarca gidip geliyor. Babamın en önemli yardımcısı annem Zühre hanımdı.Babamın bütün isti rahatını teminini ömür boyunca temin etmiştir. Annem, 8 çocuk dünyaya getirmiş bir anne olmanın ötesinde, modern bir dünya görüşüne sahip eş olarak, hayatının sonuna kadar sürdürdü.   Gasboralı'lar. "TERCÜMAN" gazetesini 1883 yılında çıkarmaya başlarlar.Dünya da bulunan Müslüman ve Türklük şuurunu ayakta tutup bilinçlendirmek için :    Kırım'lı Cafer Şeydahmet bey, şunları yazıyor.   Zühre Hanım, İsmail beye yalnız hayat ve saadet arkadaşı değil, iş ve emel yoldaşı da oldu. Tercüman gazetesinde çıkarılmasında emel yoldaşıda oldu. Tercümanın kurulmasında kendi mücevheratını satarak yardım ettiği gibi gazetenin kağıtlarının hazırlanmasında ve abone adreslerinin yazılarak gönderilmesinden de çalışmştır. Yaptığı işlerde çevreden gelen menfi hareket karşısında ona daima cesaret veren onu cesaretlendiren teşfik etmiştir.Çocuklarının büyütülmesine ve evinin idaresine bizzat nezaret ettiği gibi hiç bir zaman TERCÜMAN'dan  alakasını kesmemiş, daima kutsi milli bir görev bilmiş elinden geleni yapmıştır.   BAŞARİLİ ERKEĞİN ARKASINDA DAİMA FEDAKAR BİR KADIN VARDIR.
Ekleme Tarihi: 28 Eylül 2022 - Çarşamba

GASPIRALI İSMAİL BEY KİMDİR ?

DİL DE,FİKİR DE ,İŞ DE BİRLİK.. 
 
KIRIM, Bahçesaray yakınlarında, Avcıköy’de doğdu. Annesi Fatime Sultan köklü bir mirza ailesinin kızıydı. Babası,Mustafa Alioğlu Gasprinskiy Çarlık ordusundan emekli bir teğmendi. Öğrenim hayatına mahallî Müslüman mektebinde başlayan İsmailbey, tahsilini Akmescitt'e bulunan Rus okulu
Erkek Gimnazyumu’nda sürdürdü. Daha sonra Moskova’daki Harbokulu’na kaydoldu. Moskova’daki askerî tahsil yıllarında dönemin Rus fikir hayatını ve aydınlarını yakından tanımak imkânını buldu. Burada Rus aydınlarıyla tanıştı. Eserlerini inceledi.O yıllarda devam etmekte olan Girit isyanında Rum asilere karşı mücadele eden Osmanlı askerlerine katılmak için yakın arkadaşı Mustafa Mirza ile birlikte gizlice Türkiye’ye geçmeye çalışıtken, Odessa’da yakalandı ve Çarlık Rusyası’ndaki askerî talebelik kariyeri sona erdi. İsmail Gaspıralı, 1868’de Bahçesaray’a döner ve burada bulunan ünlü Zincirli Medrese’de Rusça muallimliğine başladı. Hayallerini gerçekleştirmek için incelemelerde bulunmak üzere 1872’de Kırım’dan ayrılarak, önce İstanbul'a daha sonra Viyana, Münih, Stuttgart ve Paris’e gitti. Paris’de iki yıl kaldı bu süre zarfında Rus yazarı İvan Turgenyev’e tanıştı orda çeşitli işlerde çalıştı. 1874’de hayalinde yatan Osmanlı zâbiti (askeri),olma arzusuyla İstanbul’a geldi. Ancak hayali gerçekleştiremedi yeniden. Kırım’a döndü.
 
1878’de Bahçesaray Belediye Başkan Yardımcısı seçildi ve ertesi yıl Belediye Başkanlığı’na getirildi ve 1884 yılına kadar bu görevde kaldı.
 
Hayatında edindiği tecrübelerle gönlünden geçen yabancı hakimiyeti altında yaşayan soydaş ve dindaşlarını uyandırmak, onların seslerini duyurmak için yayın hayatına başlamasını. Kızı Şefika hanım şöyle anlatıyor:
Babam Bahçesaray, BelediyeReisi imiş, ama
FİKRİ-ZİKRİ gazetecilik ve matbaa tesisi kurmak ve
Rusya'daki Türklerin bir siyasal parti( ittifakı) çatısı
altında birleştirilmesi : diğer ülkelerde yaşayan
Türkler arsında Türklük bilincine sahip olanlarla sürekli temas ve dayanışmanın muhafazası
ve geliştirilmesi, ve de tüm bu programı hayata geçirecek aydın kadroların yetiştitilmesi...! sloganını da gazetesinin başına koymuştu :
DİL DE, FİKİR DE, 
İŞ DE, BİRLİK...!
 
Babam, Memuriyetten istifa ederek gayesini gerçekleştirmek istiyordu. Maddi durumu hiç de iyi değilmiş, hatta fena imiş, ama ideal uğrunda her ne pahsına olursa olsun bu işi başarmaya azmetmiş. Annem,Zehra Hanım bütün mü çevrelerini rehine koyarak ve birçok kıymetli
eşyasını da satarak büyük yardımda bulundu, ancak para az gelmişti.Annem Zehra Hanımın, sandıklar
dolu ipekli, yünlü kumaşlarıda elden çıkardı. Babam, Kırımın nüfuslu, çiftlik sahibi akrabalarınıda ziyaret ederek elindeki kıymetli eşyaları matbaa uğruna elden çıkarıyor. Gazete çıkarmak için Persburg'a izin almak için defalarca gidip geliyor. Babamın en önemli yardımcısı annem Zühre hanımdı.Babamın bütün isti rahatını teminini ömür boyunca temin etmiştir. Annem, 8 çocuk dünyaya getirmiş bir anne olmanın ötesinde, modern bir dünya görüşüne sahip eş olarak, hayatının sonuna kadar sürdürdü.
 
Gasboralı'lar. "TERCÜMAN" gazetesini 1883 yılında çıkarmaya başlarlar.Dünya da bulunan Müslüman ve Türklük şuurunu ayakta tutup bilinçlendirmek için : 
 
Kırım'lı Cafer Şeydahmet bey, şunları yazıyor.
 
Zühre Hanım, İsmail beye yalnız hayat ve saadet arkadaşı değil, iş ve emel yoldaşı da oldu. Tercüman gazetesinde çıkarılmasında emel yoldaşıda oldu. Tercümanın kurulmasında kendi mücevheratını satarak yardım ettiği gibi gazetenin kağıtlarının hazırlanmasında ve abone adreslerinin yazılarak gönderilmesinden de çalışmştır. Yaptığı işlerde çevreden gelen menfi hareket karşısında ona daima cesaret veren onu cesaretlendiren teşfik etmiştir.Çocuklarının büyütülmesine ve evinin idaresine bizzat nezaret ettiği gibi hiç bir zaman TERCÜMAN'dan  alakasını kesmemiş, daima kutsi milli bir görev bilmiş elinden geleni yapmıştır.
 
BAŞARİLİ ERKEĞİN ARKASINDA DAİMA FEDAKAR BİR KADIN VARDIR.
Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve ehaber.tv.tr sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.