Kurban bayramı..   Kurban ve bayram manasında olan “iyd” kavramıyla, konuyu anlamaya gayret edeceğiz. Önce -iyd kavramından başlayalım.  Arapça kök harflerden meydana gelen ''iyd''; dönüş manasına gelir. Arapça çekimi ''ade'',  yeidu iyden şeklinde bir çekimi vardır. Arapça da yalın manasıyla sevinç, sürur kelimesiyle ifade edilir. Aslı dönüş manasına gelen bir kelime ile İslam aleminin en sevinç gününü, sevinç anlamını da kapsayan iyd kelimesi ile ifade edilmesinin hikmetini doğru anlamadan bayramları anlamak mümkün değildir. Bayramın sosyal ve mekanla olan alakasını da bilmemiz gerekir. İslam’ın temellerinin atıldığı yer, Mekke ve Medine şehridir.  Mekke’de Müslümanlar bir gurup yapılanmasından öteye geçemiyecek kadar dar bir manevra alanı içinde, varlıklarını sürdürebiliyorlardı. Ancak Medine’de Müslümanlar varlıklarını kabul ettirip, inanç, ideal ve tahalluk bakımından hayatın her alanında farklı olduklarını ıspat ettiler.İşte burada toplumsal bir ontolojik olarak kendi özbenliğine kavuşunca, bayramlar kutlanmaya başlandı. Bu manâ da düşündüğümüzde, sade alışılmış manâdan soyut sevinçten başka bir mana ifade etmeyen sürurdan çok farklı bir sevgi günü olduğu ortaya çıkmış oluyor. Demek ki, bir toplumun kendi zihin yapısı içinde ciddi bir dönüşüm ve değişimi elde ederek, kendi özbenliğine ulaştığı gönün sevinci olduğu için sürur yerine “iyd” kelimesiyle ifade edilmiştir.   İkinci kavramımız “Kurban” kavramıdır. Her ibadetin ortak anlamı Yüce Allah’a karşı kulluk maksadını taşıma özelliğidir. Ancak her bir ibadetin kendi içinde bina edilen bir özü vardır. İşte kurbanın özünde yakınlık vardır. Kurbet ve akraba da buradan gelir. Bu yakınlığın özü Yüce Allah’a, ameli pratiği ise kulun kula olan yakınlığını içermektedir. Kişi kurban kestiğinde, bu ibadeti diğer kulluk görevlerinden bağımsız düşünmesi mümkün değildir. Yüce Allah’a karşı diğer kulluk görevleriyle mesafe koyanın sadece kurbanla bu yakınlığı sağlaması asla mümkün değildir. Buradaki yakınlık, sonuç bildirgesi yakınlığıdır. İlahi kulluk görevinin, kişinin zihin dünyasında şekillenip, ibadet ve taat tasavvuru içinde ibadet niyetiyle yapıldığında, kurban Yüce Allah’a karşı bir yakınlığa sebep olabilir.  Kulun kula yakın durmasına gelince; Eğer kişi içinde bulunduğu toplumla yakınlık göstermesi gerekir. Bu yakınlık, dayanışma, yardımlaşma ve nimetleri toplumun ortak menfaatine kurban etmeyi, Yüce Allah’a ibadetle aynı bütünün bir parçası şeklinde görmeli. Yüce Allah’a kulluk ile kula karşı şefkat, merhamet, dayanışma ve paylaşma bir küldür tecezzi (parça) kabul etmez. İnsan medeni bir varlıktır. Medeniyetin diğer uygarlıklardan ayıran en büyük özellik, içinde farklılıkları kabul etmesidir. Elindeki nimetleri, toplumun değer yargılarının yükselmesi için feda etmeyi, canını feda etmekten öncelemiştir..  Bir de bayramların, sosyolojik ve ideolojik yönü bulunan çok önemli bir toplumsal yapısı vardır.  Toplum ontolojisinde bayramlar, toplumları toplum yapan genel değerlerdir. Bu yönüyle dindar olan ve olmayan tüm toplumların mutlaka kutladıkları bayramı vardır. Bu bayram bir ölünün kabrine gösterilen bir saygı duruşu, ister bir ağaca, taşa, kabile, devlet büyüğüne veya Yüce Allah’a itaat niyetiyle yapılan ibadetlerle olsun fark etmez. Ama mutlaka her toplumun öyle ya da böyle mutlaka bayramı vardır.  İşte Müslümanların kurban bayramı, bir yandan ibadet tasavvuru içinde Yüce Allah’a olan yakınlığını gösterirken, diğer yanda toplumsal dayanışma, yardımlaşma ve paylaşmayla insanın insanla olan ilişkilerinde bir yakınlık ifade ettiği için ''kurban'' önemli ve müstesna bir ibadettir. Kısaca; Kurban bayramında bizim Yüce Allah’a karşı olan ibadet ve tâatimizle ne kadar yakın olduğunu görmenin yıllık muhasebesidir. Yine kişinin diğer insanlarla olan yakınlığını, dayanışma, paylaşma ve yardımlaşmayla ölçmek de mümkündür... Selametle kalın...